„John Lennon śpiewa, że życie to coś, co przydarza nam się, kiedy jesteśmy zajęci planowaniem innych rzeczy. Ja lubię mówić, że szczęście to coś, co przydarza nam się, kiedy jesteśmy zajęci robieniem rzeczy, które mają dla nas znaczenie”
Frank Martela
Wszystko zaczęło się w 2018 roku w samolocie na trasie Warszawa-Helsinki od krótkiego i niepozornego artykułu… w gazecie pokładowej Finnaira. Na zdjęciu widniał autor – gość w kwiecistej koszuli i kaszkiecie zapatrzony gdzieś w dal, uśmiechający się spokojnie od ucha do ucha. Przyznaję – to właśnie ta dość nietypowa jak na Fina aparycja zachęciła mnie do zapoznania się z tekstem. Od tego czasu Frank Martela – filozof, badacz, autor książek – jest w gronie moich ulubionych osobistości z Finlandii, które cenię i których poczynania śledzę z zaciekawieniem.
Bardzo chciałam tłumaczyć dla Was jego publikacje, ale nadzieje szybko okazały się płonne, bo Martela bada, pisze i bardzo często występuje w języku angielskim. Wielu z Was ma więc możliwość zapoznania się z jego tekstami w oryginale. Dobrze i tak. Ale jeszcze lepiej, że Wydawnictwo Czarna Owca zakupiło prawa do jednej z ostatnich książek fińskiego filozofa. Wiadomość o tym ucieszyła mnie niezmiernie. Tłumaczenie zawsze ma możliwość trafienia do szerszego grona odbiorców, ułatwia też wielu osobom odbiór treści i przesłania. Zwłaszcza w przypadku takiego autora jak Martela, który porusza ważkie tematy i nie stroni od bardzo głębokich rozważań nad życiem.
Być może ktoś z Was (po)czuje się nieco odstraszony tytułem („Wspaniałe życie. W poszukiwaniu sensu egzystencji”) albo opisem książki na stronie wydawcy („w tej książce znajdziesz […] gotowe odpowiedzi”). Czy autor naprawdę uważa, że zna odpowiedź? Czy dowiem się, że moje obecne życie nie ma sensu i wartości? Czy to – o zgrozo – kolejny poradnik, którego autor przekonuje, że wystarczy wyrzucić mikrofalówkę albo myśleć pozytywnie i wszystko nagle stanie się łatwe? Chcę od razu rozwiać Wasze obawy i nieco sprostować. Martela już we wstępie oświadcza: „Osobiście chętnie zrezygnuję z poszukiwania sensu życia i w zamian skoncentruję się na naprawdę istotnej kwestii: jak odnaleźć sens we własnym życiu”. Książka nie jest jednak odą do egocentryzmu, na piedestale stawia autonomię, kompetencje i relacje społeczne*.
„Wspaniałe życie” nie daje też gotowych odpowiedzi. Autor sięga do historii, przytacza nowych i klasycznych myślicieli oraz pisarzy, zastanawia się i zachęca samego czytelnika do pochylenia się nad tematem sensu. Nie zostawia go jednak w otchłani możliwości, lecz wskazuje na uniwersalne dla ludzkości rozwiązania, stwarza pewnego rodzaju ramy, które pomagają indywidualnie spojrzeć na własne życie. Tylko tyle i aż tyle. Do tego szczypta zrozumienia – tak wszechobecnego w fińskim dyskursie – że każdy z nas jest inny, ma inne potrzeby oraz inną sytuację i w tym momencie może tyle i nie więcej. I wszystko to jest w porządku.
Jeśli czytasz tylko ostatni akapit tego artykułu – rozumiem, rozważania nad sensem w życiu wymagają czasu, na czymś trzeba go oszczędzić – to podsumowuję szybko: warto po tę książkę sięgnąć. Wydawnictwu Czarna Owca dziękuję za jej wydanie oraz możliwość zrecenzowania (prosiłabym o więcej Marteli po polsku). Tłumaczce gratuluję przyjemnego dla czytelnika tłumaczenia, a redaktorom wybaczam tę jedną straszną literówkę.
Z pozdrowieniami z jesiennej Finlandii
Natalia Nordling
*wybaczcie mały spoiler, książkę nadal warto przeczytać
Frank Martela „Wspaniałe życie. W poszukiwaniu sensu egzystencji”
Tytuł oryginału: „A Wonderful Life. Insights on Finding a Meaningful Existence”
Tłumaczenie: Aleksandra Wolnicka
Wydawnictwo Czarna Owca 2021
Strona internetowa Franka Marteli (po fińsku i angielsku) https://frankmartela.com
Artykuł w gazecie pokładowej Finnaira, Blue Wings May / June 2018: https://issuu.com/finnair_bluewings/docs/bluewings_05_2018/36
KIRJA 