Jak co roku wybór laureata w kategorii literatura dziecięca i młodzieżowa będzie bardzo trudny. Wśród kandydatów nie brakuje ani przepięknych ilustracji, które oczarują młodszych czytelników, ani fascynujących historii skierowanych do tych trochę starszych.
Katja Bargum, ilustracje: Jenny Lucander
Myrornas rekordbok / Muurahaisten ennätyskirja („Mrówcza księga rekordów”)
Wydawnictwo Förlaget / Teos
Katja Bargum jest prawdziwą specjalistką od mrówek. Pisała o nich w wielu pracach naukowych (jej rozprawa doktorska dotyczyła ewolucji społecznych zachowań mrówek), jest także współautorką popularnonaukowej pozycji dla dorosłych – „Suuri suomalainen muurahaiskirja” („Wielka fińska księga mrówek”, K. Bargum, H. Helanterä; Minerva 2019).
„Mrówcza księga rekordów” przybliża dzieciom świat tych pracowitych owadów i pokazuje, w jaki sposób krzyżują się nasze drogi (również na ilustracjach!). Na świecie jest ponad 12 000 gatunków mrówek i występują one na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy. Z książki tej można dowiedzieć się, które gatunki są największe, które najsilniejsze, a także których ugryzienie jest najbardziej dokuczliwe. Każdy mały myrmekolog z pewnością doceni ilustracje Jenny Lucander, które choć nie są zdjęciami wciąż oddają charakterystykę wyglądu różnych gatunków.
Sofia Chanfreau, ilustracje: Amanda Chanfreau
Giraffens hjärta är ovanligt stort / Kirahvin sydän on tavattoman suuri (”Serce żyrafy jest nadzwyczaj duże”)
Wydawnictwo Schildts & Söderströms / S&S
Kto patrząc na okładkę książki „Serce żyrafy jest nadzwyczaj duże” nie poczuł chęci, aby odwiedzić świat tej powieści, powinien spojrzeć jeszcze raz. Vega ma 10 lat i mieszka z ojcem na Wyspie Żyrafy. Jej życie jest zwyczajnie nadzwyczajne – w nietypowych miejscach widzi rzeczy, których inni nie dostrzegają. Na przykład w łazience mieszka niedźwiedź grizzly, którego futro jest pełne spienionego szamponu, a po drodze do szkoły mija asfaltowego bobra Atle i zebrę Zachariasza. Nigdy nie poznała swojej matki i zarówno ojciec jak i dziadek Hektor na pytania o nią odpowiadają w wymijający sposób. Gdy ojciec zaczyna się spotykać z nową dziewczyną, Vega postanawia wyruszyć na poszukiwanie informacji o matce.
Powieść sióstr Chanfreau oferuje czytelnikom dozę realizmu magicznego i zabiera ich w miejsca, których nie chce się opuszczać. Głównym jej tematem jest pragnienie bycia częścią rodziny i znalezienia swojego miejsca na świecie.
Saara Kekäläinen, ilustracje: Reetta Niemensivu
Valpuri ja vaarallinen aamupuuro („Valpuri i niebezpieczna owsianka”)
Wydawnictwo Tammi
To jest pojedynek, którego nie można przegapić! Valpuri poprosiła o pyszne śniadanie, przyozdobione bitą śmietaną i posypką, ale tata zaserwował owsiankę. Tym samym rozpoczęła się walka przenosząca czytelników w miejsca rozsiane po całym świecie. Valpuri podejrzewa najpierw, że owsianka jest jej arcy-wrogiem, który tylko czeka, aż dziewczynka się do niego zbliży. A to tylko pierwsza z jej teorii. Co jeśli owsianka nie jest owsianką, ale czarną dziurą? Albo ruchomym piaskiem? A może to kurczaczek, którego wielce rozzłoszczona mama czyha w pobliżu? Żeby się przekonać czy Valpuri wyjdzie z tego pojedynku obronną ręką, trzeba zanurzyć się w lekturze.
Reetta Niemelä, ilustracje: Katri Kirkkopelto
Mustan Kuun majatalo („Gospoda pod Czarnym Księżycem”)
Wydawnictwo Lasten Keskus
Miłośniczka motyli Saimi i jej ojciec weterynarz przeprowadzają się do Sinimäki, aby stworzyć tam klinikę dla dzikich zwierząt. Traf sprawia, że wprowadzają się do starej gospody, która okazuje się być niezwykłym miejscem. Zza jej drzwi słychać tajemnicze odgłosy, na podwórku latają rzadkie motyle, a na dachu wystaje… smocza grzęda. Saimi zaczyna powoli poznawać sekrety nowego domu, który niedługo otworzy swoje podwoje i stanie się azylem dla różnorodnych mitycznych i fantastycznych stworzeń. Niestety los żyjących w ukryciu istot jest zagrożony, więc Saimi wraz z nowymi przyjaciółmi będzie musiała stawić czoło niebezpieczeństwu.
„Gospoda pod Czarnym Księżycem” otwiera nową trylogię przepełnioną magicznymi stworzeniami i ważnym przesłaniem. Choć mowa jest o wróżkach, trollach czy jednorożcach, kluczowe jest tu dbanie o środowisko i prawa zwierząt. Baśniowa opowieść jest dopełniona pięknymi ilustracjami, które pomagają wyobraźni przenieść się do przedstawionego świata.
Marisha Rasi-Koskinen
Pudonneet („Upadli”)
Wydawnictwo WSOY
W tej powieści nic nie jest takie, jak się wydaje. Troje młodych ludzi próbuje zdefiniować siebie i swoje marzenia, obrać jakiś kierunek. Turnaround to nazwa zwykłej małej angielskiej uliczki. Jednak wypadek, który wydarzył się w ostatnim znajdującym się przy niej domu, wywołał lawinę, której nie da się już zatrzymać. Nastoletni Ian żyje sam i tworzy muzykę elektroniczną. Elias, adoptowany jako dziecko, mieszkał dotychczas w Finlandii, ale teraz dziedziczy dom po biologicznym ojcu. W okolicy pojawia się tajemniczy, zakapturzony K i losy bohaterów splatają się w zaskakujący sposób.
Autorka w świetny sposób przedstawia przypadkowość rzeczywistości i wpływ, jaki na siebie wywierają młodzi ludzie. Aby zrozumieć pewne zależności, również czytelnik zmuszony jest połączyć różne punkty widzenia i obserwacje.
Marisha Rasi-Koskinen była już laureatką Finlandii w tej samej kategorii w roku 2019 za książkę „Auringon pimeä puoli” („Ciemna strona słońca”, WSOY).
Ellen Strömberg
Vi ska ju bara cykla förbi / Mehän vaan mennään siitä ohi (”Po prostu przejedziemy obok”)
Wydawnictwo Schildts & Söderströms / S&S
Manda i Malin są przyjaciółkami i mieszkają w niewielkiej miejscowości, w której nigdy nic się nie dzieje. W okolicy nazywają ten tandem “rowerzystkami”, bo ciągle jeżdżą po okolicy w poszukiwaniu czegoś interesującego. Jeśli nie są na rowerach, to z pewnością przesiadują przy miejscowym sklepiku lub w bibliotece. Gdy w pobliskiej pizzerii zaczyna pracować przystojny chłopak, wydaje im się, że w końcu coś ciekawego się wydarzy. Ale czy Manda nie jest zbyt zwyczajna jak na dziewczynę dla członka zespołu punkowego?
Powieść Ellen Strömberg bardzo dobrze oddaje relacje między nastoletnimi przyjaciółkami i ich młodzieńczą chęć doświadczenia czegoś nowego poza znanymi granicami. Po prostu przejedziemy obok pokazuje realistyczną wersję przyjaźni, pragnień i potencjalnych rozczarowań, za co zostało docenione nominacją do szwedzkiej nagrody literackiej August.
Autorka tekstu: Justyna Robak
Kolektyw Tłumaczy Literatury Fińskiej KIRJA
KIRJA 